Słodycze czy kolorowe napoje często w swoim składzie zawierają syntetyczne barwniki, wzmacniacze smaku i konserwanty. W ostatnich latach coraz częściej mówi się o negatywnym wpływie sztucznych barwników na organizm człowieka. Niestety, nie wszystko co dozwolone jest nieszkodliwe. Na niekorzystne działanie sztucznych dodatków do żywności w szczególności narażony jest organizm dziecka. Obniżenie poziomu wapnia w komórkach, rozwój cukrzycy i otyłości w wieku dojrzałym, zaburzenia koncentracji, działanie kancerogenne czy nadpobudliwość psychoruchowa to tylko niektóre z możliwych efektów E-dodatków do żywności.

Rozważając możliwość wystąpienia zaburzeń koncentracji i nadpobudliwości psychoruchowej u dzieci, Parlament Europejski i Rada (WE) wydała rozporządzenie (nr 1333/2008), na mocy którego od dnia 20 lipca 2010 r. na każdym produkcie zawierającym w swym składzie choćby jeden z 6 barwników: E 102, E 104, E 110, E 122, E 124, E 129 musi znaleźć się informacja dla konsumenta: „może mieć szkodliwy wpływ na aktywność i skupienie uwagi u dzieci”. Nie oznacza to jednak, że syntetyczne barwniki zniknęły na dobre z produktów spożywanych przez dzieci.

Szereg syntetycznych dodatków do żywności (w szczególności barwników i konserwantów) uznanych za nieszkodliwe i dopuszczonych do użycia w przemyśle spożywczym powinno zostać maksymalnie ograniczone w diecie dziecka. Do najważniejszych z nich zaliczamy:

• Syrop glukozowo-fruktozowy uzyskiwany z kukurydzy coraz częściej dodawany jest do produktów spożywczych jako tańszy zamiennik cukru. Jest przyczyną nie tylko próchnicy, ale także nadwagi czy otyłości u dzieci. Ze względu na niską cenę znajduje szerokie zastosowanie w przemyśle spożywczym, będąc często na czele listy składników słodkich napojów, przetworów owocowych czy bardzo popularnych i kalorycznych płatków śniadaniowych – zarówno tych smakowych, jak i musli. Wysoki indeks glikemiczny syropu glukozowo-fruktozowego w konsekwencji przyczynia się do przyrostu masy ciała (tkanki tłuszczowej), jednocześnie powodując wzrost stężenia trójglicerydów oraz frakcji LDL, co zwiększa ryzyko wystąpienia cukrzycy, chorób układu krążenia czy wzrostu ciśnienia krwi.
• Sztuczne słodziki, które występują głównie pod postacią aspartamu, acesulfamu K czy sacharyny, faktycznie są nieco mniej kaloryczne niż cukier, ale łączone są z występowaniem szeregu poważnych chorób. Choroby nerek, uszkodzenia wątroby, bóle głowy, nadpobudliwość psychoruchowa czy problemy ze wzrokiem stoją na czele możliwych działań niepożądanych sztucznych substancji słodzących.
• Stała obecność syntetycznych barwników dodawanych do produktów spożywczych może mieć niekorzystne skutki zdrowotne, szczególnie u osób nadwrażliwych, cierpiących na astmę lub pokrzywkę. Jak wynika z badań przeprowadzonych w 2010 roku w Katedrze Żywienia SGGW w Warszawie, w grupie dzieci 7 – 11 letnich, ponad połowa ankietowanych spożywała regularnie syntetyczne barwniki. Wysoki odsetek spożycia czerwonego, niebieskiego oraz żółtego barwnika wśród dzieci jest niepokojącym zjawiskiem. Jak informują brytyjscy naukowcy na łamach pisma „The Lancet”, niektóre barwniki i inne sztuczne dodatki do żywności mogą pogłębiać zachowania świadczące o nadpobudliwości u dzieci w wieku od trzech do dziewięciu lat. Dodatkowo, barwniki w połączeniu z konserwantami powodują poważne problem zdrowotne takie jak astma, a nawet pewne typy raka.
• Kwas fosforowy (E338), czyli regulator kwasowości to popularny dodatek do słodyczy, gazowanych napojów, galaretek czy wędlin i produktów mięsnych. Przyczynia się do demineralizacji kości (zwiększa wydalanie wapnia), osłabia także zęby i ich szkliwo. Może niekorzystnie wpływać na rozwój i stan układu kostnego u dzieci i młodzieży.

Biorąc pod uwagę bezpieczeństwo substancji używanych w produkcji spożywczej, dieta dziecka powinna podlegać specjalnym rygorom. Dodatki spożywcze będące częścią codziennej diety dzieci mogą przyczyniać się do rozwoju szeregu poważnych chorób. Podstawą zdrowej diety dziecka powinny być produkty przetworzone w jak najmniejszym stopniu, a słodycze czy kolorowe, gazowane napoje powinny zostać maksymalnie ograniczone.

Źródła:

• Kowalik T., Szczepańska J., Analiza nawyków żywieniowo-higienicznych oraz pH i pojemności buforowej śliny w aspekcie intensywności próchnicy u dzieci w wieku przedszkolnym, Borgis – Nowa Stomatologia 4/2014, s. 167-172
• Wyka J. Prof. nadzw. Dr hab. inż., Karczewska G., Dodatki do żywności niewskazane w diecie dzieci, projekt „Smacznie, zdrowo,wartościowo”, Wrocław 2015
• Zielińska I., Czerwionka-Szaflarska M., Nadwrażliwość na substancje dodawane do żywności – niedoceniany problem w praktyce pediatrycznej, Przegląd Pediatryczny . 2008, Vol. 38 (4), s. 307-312. 6p. 2 Charts
• Sicińska E., Żelazko M., Brzozowska A., Oszacowanie pobrania barwników syntetycznych przez wybraną grupę dzieci, Bromat. Chem. Toksykol., XLIII, 2010, 4, str. 478 – 484
• Konikowska K., Regulska-Ilow B., Różańska D., The influence of components of diet on the symptoms of ADHD in children, Rocz. Panstw. Zakl. Hig. 2012, 63, Nr 2, 127 – 134